CHANGAMOTO ZA USAFI WA JIJI LA DAR ES SALAAM NA KUZUKA KWA HOMA YA DENGUE

Dar es salaam ni mji mkubwa hapa Tanzania wenye idadi kubwa ya watu wapatao million 4.3 sawa na asilimia 10 ya watu wote wa Tanzania na idadi ya watu wa Dar ni  zaidi ya mara 3 ya watu wote wa Zanzibar (Sensa ya watu na makazi ya mwaka 2012). Kutokana na ongezeko kubwa la watu mji huu umekuwa ukikua kiholela huku ukikabiliwa na uhaba mkubwa wa miundombinu ya Maji taka na Taka ngumu huku miundombinu iliyoko ikikabiliwa na uchakavu mkubwa unaosababisha adha kubwa kwa wakazi wa Jiji hasa vipindi vya mvua.

Hivi karibuni imeripotiwa kuzuka kwa Homa wa Dengue ambapo mpaka kufikia tarehe 11/06/2013 watu 37 walilipotiwa kuugua ugonjwa huu. Homa ya dengue husababishwa na kirusi kijulikanacho kama dengue, kirusi hiki husambazwa na mbua aina ya Aedes aegypti. Dalili za ugonjwa wa dengue ni homa kali ya ghafla, kuchoka mwili, kuumwa na viungo, kuvimba tezi na kupatwa na harara, dalili hizi huanza kujitokeza kunzia siku ya tatu hadi ya 14 tangu kuumwa na mbu, ugonjwa huu humfanya mgonjwa kupata homa kali sana (kitaalamu hujulikana kama Dengue hemorrhagic fever) inayoambatana na kutokwa Damu kwenye fizi, puani na chini ya ngozi ambapo baadae mgonjwa hupoteza damu na kupata mshituko (dengue shock syndrome), mgonjwa asipopata tiba kwa wakati anaweza kupoteza fahamu na kufa.

Mbu aedesi anapendelea kuishi na kuzaliana katika mitalo ya Maji yaliyosimama, kwenye takataka zilizokaa muda mrefu, kwenye majani marefu, kwenye matanki ya maji taka (septic tanks), kwenye mataili yaliyokaa muda mrefu, na mazingira yanayofanana na hayo. Mazingira haya ndio dhumuni langu kubwa la kuandika nakala hii kwakuwa mazingira ya ukuaji wa mji wa Dar es Salam yamekuwa ni kivutio tosha cha kuwalea mbu hawa na kuwapa sapoti ya kuendelea kuzaliana, kwasasa Dar es Salam inakabiliwa na ongezeko kubwa la taka ngumu zinazoachwa zikizagaaa mtaani kwa muda mrefu bila kukusanywa (ukiacha siku chache alizokuja rais wa marekani Barrack Obama), mifereji mingi ya kusafirisha maji machafu katika mji huu ipo wazi (mfano: mfereji wa keko na Msimbazi) hali inayowavutia sana mbu hawa, maeneo mengi ya wazi ya mji huu yana majani marefu yanayokaa muda mrefu bila kupunguzwa, kutokana na ujenzi holela wa mji huu imekuwa vigumu kujenga miundombinu ya kusafirisha maji taka na maji ya mvua hali inayosababisha kuwepo kwa madibwi na mifereji isiyotiririsha maji, pia miundo mingi imejengwa chini ya kiwango hivyo huharibika baada ya muda na kutengeneza mazingira yanayovutia mbu hawa.

Itakuwa ni vigumu sana kupambana na kirusi cha dengue ambacho hakionekani kwa macho ya kawaida wakati mdudu anaekibeba kirusi hiki tukimuacha azaliane na kuongezeka kiidadi, jitihada zetu nyingi tumeelekeza kwenye kununua madawa, vyandarua na kutibu wagojwa wa dengue mahospitalini (ni sawa lakini ni ghali sana) tukiamini tunaweza kuutokomeza ugonjwa wa Dengue na Malaria lakini ingekuwa vyema na busara iwapo tungetumia nguvu nyingi katika kuhakikisha tunamtokomeza mbu huyu anaeonekanaa kwa macho ya kawaida kwa kumwondolea mazingira yanayomvutia kuishi (ambapo ni rahisi sana kinadharia na kiutendaji). Hivyo natoa  nasaha kwa uongozi na jamii ya kitanzania kuhakikisha mahali tunapoishi panakuwa na mazingira yasiyowavutia mbu wa aedesi ikiwa ni pamoja na kuweka mfumo mzuri wa ukusanyaji taka ngumu kwa wakati (taka zisikae zaidi ya siku saba), kufukia madimbwi ya maji, kufunika vifuu na matairi ya magari ili yasihifadhi maji, kufyeka nyasi ndefu mpaka kufikia urefu wa nch 3, kuhakikisha mitalo ya maji ya mvua inatiririsha maji yake ipasavyo, kuweka mifuniko kwenye mifereji ya maji taka, kuweza mifuniko inayoziba vizuri matanki ya septiki, na kuboresha mazingira yanayotuzunguka ili kuwatokomeza kabisa mbu hawa, virusi vya dengue walivyovibeba na homa hii kwa ujumla.